De WTP: van politiek akkoord naar de praktijk

De heer Snellen was de afgelopen tien jaar als lid van het algemeen bestuur van de Pensioenfederatie actief met de opzet van de Wet Toekomst Pensioenen (WTP). Desalniettemin is hij als pensioenfondsbestuurder verrast hoe de implementatie van de wet op sommige onderwerpen uitpakt in de praktijk. Complexiteit. Hierover deelde hij zijn ervaringen.

De heer Snellen benadrukte dat de WTP de uitkomst is van onderhandelingen tussen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers. Een compromis. De Pensioenfederatie werd om advies gevraagd als vertegenwoordiger van de partijen die de WTP moeten gaan uitvoeren.

Een belangrijk aspect vormde de harde stijging van de pensioenpremie die werkgevers betalen. Voor werkgevers is het belangrijk dat de pensioenpremie stabiel is en betaalbaar blijft. Door verschillende ontwikkelingen schoot de premie omhoog met nog verdere stijgingen in het vooruitzicht. Dat bleek voor werkgevers te veel van het goede.

Na jaren van onderhandelingen werd er een compromis bereikt dat via stille diplomatie tot wetgeving is gekomen. De Wet Toekomst Pensioenen moet een transparanter en persoonlijker pensioen opleveren dat beter aansluit bij de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, levensverwachting en risicobereidheid van deelnemers. Pensioenfondsen kunnen kiezen tussen de Solidaire Premieregeling (SPR) en de Flexibele Premieregeling (FPR). Niettemin worden veel rechtszaken verwacht van deelnemers die niet verplicht over willen naar het nieuwe stelsel. Het gaat dan om jarenlange procedures tegen pensioenfondsen, en die zijn als risico ingecalculeerd bij de totstandkoming van de nieuwe wet.

De WTP in de praktijk. Samenwerking tussen vermogensbeheerder en pensioenuitvoerder

Deze presentatie ging in op de complexiteit van deze samenwerking en op de uitdagingen en rolverdeling bij het invaren.

In het nieuwe pensioenstelsel legt de werkgever een vast bedrag aan pensioenpremie in. Iedere deelnemer aan de pensioenregeling krijgt een eigen pensioenpot waaruit de waarde blijkt van het opgebouwde pensioen.

De pensioenuitvoerder administreert het pensioenfondsvermogen van alle deelnemers gezamenlijk, én van iedere deelnemer afzonderlijk, inclusief het verwachte pensioeninkomen van de deelnemers. Het resultaat van het vermogensbeheer maakt onderdeel uit van deze administratie. De totale pensioenpot en alle individuele pensioenpotjes inclusief het resultaat van alle beleggingen zijn aan elkaar gekoppeld in het nieuwe stelsel. Iedereen kan zo de ontwikkeling van het eigen pensioenvermogen volgen.

Samenwerking tussen vermogensbeheerder en pensioenuitvoerder bestaat onder meer uit de samenstelling van individuele life cycle beleggingen.  Hoeveel risico mag en kan worden genomen, hangt samen met de waarde van de beleggingen.

Het is onduidelijk hoe de overgang zal verlopen op 1 januari 2028 als alle pensioenfondsen over moeten. Er is onduidelijkheid over het gebruik van derivaten, in het bijzonder om de rente af te dekken waarmee wordt gerekend om de waarde van het pensioenvermogen vast te stellen op de overgangsdatum.

Een Plan B voor de WTP

De heer Eijgenraam ijvert al een aantal jaar voor een keuzemogelijkheid waarbij pensioenfondsen kunnen kiezen om over te gaan naar de WTP, of naar zijn plan voor een Koopkrachtig Solidair Pensioen. Hij presenteerde zijn voorstel voor een Koopkrachtig Solidair Pensioen.

Hij werkt aan dit Plan B voor de WTP omdat volgens de heer Eijgenraam de WTP geen van de doelstellingen realiseert die ermee werden beoogd, waaronder behoud van koopkracht na pensionering. Bovendien creëert de WTP de nodige nieuwe problemen. Volgens Arno Eijgenraam is de WTP daarom niet levensvatbaar.

Stichting Koopkrachtig Solidair Pensioen wil een wet schrijven voor een derde contract: het Koopkrachtig Solidaire contract dat naast het solidaire en het flexibele zal bestaan. Hierover wordt met de politiek gesproken. 

In het Koopkrachtig Solidaire contract zal er opnieuw een pensioenaanspraak zijn, zoals ook in het huidige stelsel. De rekenrente is afhankelijk van de beleggingsmix en houdt rekening met zowel risico als verwacht rendement. Door het gehanteerde risicomodel is een zeer hoge mate van zekerheid te bereiken.

Indexatie krijgt in deze regeling een hoge prioriteit. Indien de middelen aanwezig zijn, mag een bestuur alleen afwijken van een door sociale partners geformuleerd indexatiebeleid na instemming van het Verantwoordingsorgaan.

De transitie naar het Koopkrachtig Solidaire contract behelst niet meer dan het herijken van beleid; invaren betekent niet meer dan het omzetten van de beleggingsportefeuille naar het nieuwe beleid.

Hiermee wordt een zeker, koopkrachtig, solide en betaalbaar pensioen gerealiseerd, in lijn met wensen van sociale partners en uitvoerbaar door pensioenfondsen.

Infrastructuur: een assetclass met grote impact

De beleggingscategorie Infrastructuur biedt vele mogelijkheden om impact te maken met een beleggingsportefeuille.

Investeren in infrastructuur is tegenwoordig veel meer dan investeren in wegen, bruggen en vliegvelden. Het strekt zich ook uit tot bijvoorbeeld gedigitaliseerde oplossingen, batterijen en opslagvelden voor CO2, die stuk voor stuk bijdragen tot de versnelling van de wereldwijde energietransitie. Nieuwe (hybride) beleggingsvormen maken de assetclass bovendien veel transparanter en meer liquide dan voorheen.

De heer Spoorenberg lichtte toe waarom infrastructuur in het nieuwe stelsel een belangrijke beleggingscategorie wordt. Het grote voordeel van infrastructuur als onderdeel van een beleggingsportefeuille is dat hiermee wordt bijgedragen aan verdere spreiding van risico’s, en beschermt tegen inflatie dankzij jarenlage, voor inflatie gecorrigeerde kasstromen via contracten met bijvoorbeeld overheden en nutsbedrijven in binnen- en buitenland.

De heer Spoorenberg gaf een aantal voorbeelden hoe pensioenfondsen via hun beleggingen in infrastructuur bijdragen aan hun doelstellingen om impact te maken, bijvoorbeeld op gebied van klimaatverandering. Een voorbeeld is de belegging in een bedrijf in Australië voor de opslag van energie in batterijen.

Achieving Impact In Direct Lending

Deze presentatie ging over hoe pensioenfondsen door het uitlenen van geld maatschappelijke impact kunnen maken - en het spanningsveld met het maken van rendement voor de deelnemers.

De heer Patel presenteerde over impactbeleggen door as pensioenfonds leningen te geven aan bedrijven (direct lending). Hij lichtte toe hoe belangrijk het is dat een pensioenfonds het begrip “impact” duidelijk definieert om vast te stellen of de vermogensbeheerder onder impact hetzelfde bestaat.

Embracing Complexity: Engagement vs Exclusion in Secondary Public Markets

De heer Beesley sprak over engagement: via invloed in de bestuurskamer bedrijven bewegen om andere keuzes te maken op het brede gebied van duurzaamheid. Hij noemde als voorbeeld het pensioenfonds CalPers in de VS. Dat pensioenfonds besloot om afstand te doen van alle beleggingen in de tabaksindustrie. Maar wat leverde dat besluit op? Andere partijen namen die beleggingen over tegen een goede prijs, maakten rendement en de tabaksindustrie groeide.

Ditzelfde geldt voor beleggingen in bedrijven die actief zijn in de winning en verwerking van fossiele brandstoffen. Pensioenfondsen doen afstand van die beleggingen, maar missen veel rendement en de sector groeit.

MFS pleit ervoor om de beleggingen aan te houden en via invloed in de bestuurskamer bedrijven tot ander, beter gedrag te brengen – onderhand zowel rendement makend als bijdragend aan impact.