Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening

Het Regeerakkoord voor de komende kabinetsperiode verscheen op de dag dat het seminar werd gehouden. In het Regeerakkoord staat een aantal redenen waarom aan de SER advies wordt gevraagd om te komen tot een nieuw pensioenstelsel:

• Het huidige stelsel is te gevoelig voor (lage) rente
• Risico’s tussen verschillende groepen deelnemers worden in het huidige stelsel niet eerlijk verdeeld
• Het huidige stelsel past niet meer bij de dynamische arbeidsmarkt
• Het huidige stelsel is niet geschikt voor keuzemogelijkheden
• Het huidige stelsel is te ingewikkeld

De heer Koopmans ging op elke genoemde reden nader in om te onderzoeken of om die reden een wijziging van het pensioenstelsel noodzakelijk is. Zijn analyse en oordeel dat voor geen van de stellingen een nieuw stelsel noodzakelijk is, vindt u in zijn presentatie onderaan deze pagina.

Regeerakkoord en afschaffen doorsneepremie  

De heer Koopmans ging ook in op de stelling in het Regeerakkoord dat de doorsneepremie wordt afgeschaft en wordt vervangen door een leeftijdsonafhankelijke premie. Er is geen stelselwijziging voor nodig om dit in te voeren. De heer Koopmans wees erop dat dit nu ook al kan door fiscale staffels en andere fiscale wetgeving aan te passen.

Gevolgen afschaffen doorsneepremie volgens Regeerakkoord

Het afschaffen van de doorsneepremie en vervanging door een leeftijdsonafhankelijke premie heeft gevolgen voor elke pensioenregeling, of die nu door ondernemingspensioenfondsen wordt uitgevoerd, door bedrijfstakpensioenfondsen, of dat het om verzekerde regelingen gaat. Als het doorgaat, bouwen mensen jonger dan 45 jaar dan meer pensioen op dan nu waardoor hun bereikbare pensioen groter wordt. Voor mensen die ouder zijn dan 45 jaar wordt het bereikbare pensioen in het geval van het Regeerakkoord veel lager. Dit vergt een zeer precieze transitie. Ouderen krijgen dan een veel te laag pensioen, en wie compenseert hen daarvoor financieel? Wat is de toegevoegde waarde van een pensioenfonds voor die groep als de uitkomst een laag pensioen is? De werkgever zal meer gaan betalen en de deelnemers (werknemers) merken het in hun netto-inkomen. Fiscale kaders moeten worden verruimd om deze stelling uit het regeerakkoord waar te kunnen maken.

De heer Koopmans vulde aan dat het afschaffen van de doorsneepremie zoals gesteld in het Regeerakkoord wel leidt tot een goed stelsel over twintig jaar, waarbij nu de lasten worden genomen. En inderdaad zou, als van nul af aan nu een nieuw pensioenstelsel zou worden bedacht, de stelling uit het Regeerakkoord leiden tot een beter stelsel. Alleen we beginnen niet vanaf nul.

Welk probleem voor ondernemingspensioenfondsen wordt opgelost?

Bij ondernemingspensioenfondsen is het al lang geaccepteerd dat jongeren relatief minder betalen, en ouderen relatief meer. In het huidige stelsel kan al worden gekozen om de verschillende leeftijdsgroepen deelnemers verschillende pensioenpremies te laten betalen.

Het afschaffen van de doorsneepremie lost het risico op dat jongeren, met het oog op toenemende vergrijzing, via pensioenpremies de ouderen zullen subsidiëren . De vraag is tegen welke kosten dit wordt opgelost.

Uitvoeringsaspecten

Commissie Goudswaard 2010

De heer Van der Stee refereerde aan de aanbevelingen uit het rapport dat de commissie onder leiding van prof. dr. Kees Goudswaard in 2010 publiceerde. De pensioenleeftijd moest omhoog, de premies konden niet onbeperkt blijven stijgen en de risico’s van het stelsel moesten evenwichtiger worden verdeeld.

De heer Van de Stee meende dat ondernemingspensioenfondsen rond het jaar 2020 zelf aan deze aanbevelingen gehoor hebben gegeven. Daar is geen stelselwijziging voor nodig.

Praktijk: wijzigingen gebeuren al

In de praktijk van Blue Sky Group zei de heer Van der Stee te constateren dat veel bedrijven een premiecap hebben gekregen. CDC-regelingen zijn of worden op grote schaal ingevoerd. In reactie op de fiscale aftopping van de pensioenopbouw heeft Blue Sky Group nettoregelingen ontwikkeld op basis van een vrijwillige individuele beschikbare premieregeling. Inmiddels kennen die nettoregelingen ook de mogelijkheid van een variabele pensioenuitkering. Men kan zelf een beleggingsmix kiezen. De pensioenleeftijd is verhoogd. De AOW-leeftijd, maar ook de leeftijd waarop men gemiddeld stopt met werken. Zo gaat de pensioenleeftijd van de KLM-piloten met twee jaar omhoog.

De heer Van der Stee ging verder in op de risico’s. Bijna iedereen in Nederland heeft ervaren dat het opbouwen van pensioen en het ontvangen van pensioen onderhevig zijn aan risico’s en lang niet zo zeker als eerder gedacht. De opbouw is soms verlaagd, pensioenen zijn niet en soms al lang niet geïndexeerd en kortingen zijn realiteit geworden.

De heer Van der Stee vroeg zich af waarom het dan zo lang duurt in Den Haag. Het grote struikelblok is de doorsneepremie bij de grote bedrijfstakpensioenfondsen. Een fenomeen uit de jaren 50 van de vorige eeuw, dat simpelweg niet meer past bij de huidige arbeidsverhoudingen.

De tegenstanders van afschaffing van de doorsneepremie maken het probleem onnodig groot, stelde de heer Van der Stee. Het is een verdelingsvraagstuk. Zo’n vraagstuk los je op langs wegen van geleidelijkheid. Dan gaan er natuurlijk mensen op achteruit en anderen op vooruit. En de eersten zoeken dan natuurlijk compensatie. En wie gaat dat betalen? De heer Van der Stee vermoedde dat dit het echte Haagse struikelblok is.

Verplichtstelling

De heer Van der Stee vroeg zich af of er drie of vier kabinetten verder nog een verplichtstelling is, groot of klein, en of de defined benefit-regelingen in de tweede pijler dan nog veel voorstellen, net als de traditionele pensioenfondsen. Maar de pensioendeelnemers zijn er nog wel en ook de behoefte aan een goede pensioenvoorziening zal blijven. Dan komt het er op aan dat je als pensioenuitvoerder de logische keuze en het vertrouwde adres voor je deelnemers bent. Daar staan we voor, eindigde de heer Van der Stee zijn betoog.

Een nieuw pensioenstelsel volgens de SER

SER-pensioenstelsel vergeleken met de praktijk bij Nedlloyd pensioenfonds

Diverse artikelen

De heer De Lange stelde de vraag of ondernemingspensioenfondsen zijn vertegenwoordigd bij de gesprekken die in en buiten de SER plaatsvinden over het nieuwe pensioenstelsel, te meer daar de problemen van lage dekkingsgraden en korten voornamelijk bij de grootste bedrijfstakpensioenfondsen voorkomen. Een nieuw stelsel is voor ondernemingspensioenfondsen wellicht niet nodig, noch wenselijk.

De heer De Lange vroeg aan de aanwezige bestuurders van ondernemingspensioenfondsen of zij actief werken aan beïnvloeding van de discussie. Dat bleek niet het geval, waarop de heer De Lange aanbod namens Stichting IVP - Instituut voor Pensioeneducatie aan tafel te komen bij de SER als er een mandaat komt van ondernemingspensioenfondsen om hen te vertegenwoordigen.